Endodoncja (inaczej mówiąc leczenie kanałowe) jest gałęzią stomatologii zajmująca się leczeniem chorób miazgi zęba. Miazga to inaczej potocznie zwany „nerw zęba” – tkanka ta znajduje się pod szkliwem i zębiną, zawiera ona naczynia krwionośne oraz włókna nerwowe. Leczenie endodontyczne ma na celu usunięcie wewnętrznej, zainfekowanej tkanki zęba, oczyszczenie kanału, jego dezynfekcję i wypełnienie odpowiednim materiałem (najczęściej gutaperką). Opracowany kanał musi być dokładnie, szczelnie wypełniony na pełną swoją długość, żeby nie dopuścić do późniejszych reinfekcji.
Leczenie kanałowe staje się konieczne, kiedy nastąpi nieodwracalne zapalenie żywej miazgi lub w przypadku, kiedy doszło do obumarcia tej tkanki, która staje się wówczas bardzo podatna na zasiedlanie groźnych bakterii. Do przyczyn chorób miazgi zaliczamy: głęboko sięgającą próchnicę, chorobę tkanek otaczających ząb (przyzębia), a także niektóre złamania zęba. Czasem uraz zęba może spowodować uszkodzenie miazgi nawet jeśli nie ma widocznych objawów zewnętrznych. Nieleczona zmieniona zapalnie lub zakażona miazga może doprowadzić do silnego bólu i wytworzenia ropnia. Należy pamiętać, że każdy ząb jest poprzez miazgę połączony z krwioobiegiem, zakażenie jamy zęba powoduje zatem przenikanie bakterii do całego organizmu.
Zęby, które wymagają leczenia kanałowego mogą powodować tępy lub ostry ból, może występować długotrwała ich nadwrażliwość na ciepło i/lub zimno, bolesność zęba podczas dotyku i żucia, nieestetyczne przebarwienie zęba, powiększenie i bolesność węzłów chłonnych oraz obrzęk i ból tkanek przyległych do zęba. Może zdarzyć się też, że o toczącej się chorobie miazgi zęba pacjent dowiaduje się po badaniu dentystycznym lub wykonaniu zdjęcia radiologicznego nie doświadczając wcześniej żadnych niepokojących objawów.
Lekarz dentysta usuwa z wewnątrz zęba zakażoną lub zapalnie zmienioną tkankę, uważnie czyści i poszerza kanał (lub kanały), dezynfekuje go i na końcu szczelnie wypełnia kanał zastępując miazgę właściwym materiałem. Następnie ubytek (dziurę, która spowodowała konieczność opracowania kanałów) wypełnia się materiałem kompozytowym (tak zwana plomba) lub odbudowuje protetycznie (korona porcelanowa). Robi się to, aby przywrócić ząb do pełnej funkcjonalności. Ukończenie leczenia kanałowego w niektórych przypadkach możliwe jest już podczas pierwszej wizyty. Jeśli lekarz stwierdzi, że jest to wskazane, w niektórych sytuacjach rozkłada się pracę na dwie lub więcej wizyt.
Mylny jest często powtarzany stereotyp, że leczenie endodontyczne jest bolesne. Jeśli tylko miazga zęba jest żywa, zawsze przeprowadza się ten zabieg w miejscowym znieczuleniu, a w przypadkach, kiedy ząb jest już martwy nie ma potrzeby znieczulania (obumarły ząb nie reaguje bólem z powodu braku zakończeń nerwowych przewodzących bodźce bólowe). Bezpośrednio po zabiegu i przez kilka kolejnych dni ząb może być tkliwy. Jest to normalna reakcja organizmu na „ranę” którą się tworzy usuwając zakażoną miazgę. Dolegliwości można złagodzić ogólnodostępnymi środkami przeciwbólowymi. Przed i po leczeniu kanałowym zawsze wykonuje się zdjęcia RTG w celu oceny stanu zęba przed i po zabiegu.
Ratowanie własnych zębów jest najlepszym rozwiązaniem, zarówno pod względem ekonomicznym, jak i funkcjonalnym. Żadne uzupełnienie protetyczne nie jest w stanie równie dobrze zastąpić naturalnego zęba. Ani implant, ani proteza nigdy nie odtworzy równie dobrze funkcji i estetyki własnego zęba. Jest to także znacznie mniej kosztowny sposób leczenia niż ekstrakcja (usunięcie zęba) i późniejsze jego uzupełnienie za pomocą korony na implancie czy mostu protetycznego. Leczenie kanałowe ma wysoki wskaźnik powodzenia i wiele zębów przeleczonych endodontycznie służy Pacjentom przez bardzo długi czas.